Tác giả: Kim Hà Tại
3
Thành Uyển Châu.
Mục Như Hàn Giang nhìn người đi từ ngoài đại điện vào.
Gương mặt hắn gầy quắt, có hai mảng thịt dài quái dị, trên áo choàng toàn là miếng vá, trên tóc đều là dầu mỡ, kéo theo một cái hòm gỗ có bánh xe thật lớn. Bánh xe đã khuyết nhiều chỗ, tiếng ồn suốt dọc đường làm người ta phải nhíu mày.
“Không được mang hòm gỗ vào đại điện!” Vệ sĩ ở cổng ngăn cản.
“Chó má! Ngươi biết trong này là gì không? Trong đó là toàn bộ thiên hạ!” Quái nhân ấy dậm chân, nhổ nước bọt đầy mặt vệ sĩ kia.
Vệ sĩ túm áo hắn, rút đao từ thắt lưng ra. Mục Như Hàn Giang quát một tiếng: “Đừng quản hắn, để hắn vào đây.”
Quái nhân dùng hết sức bình sinh, đầu đầy mồ hôi mới mang được cái hòm qua bậc cửa, tự làm va vào chân mình mấy lần. Vệ sĩ cười trộm nhưng vẫn không giúp một tay.
Sau đó hắn lại ầm ầm một đường lôi cái hòm vào trong điện, văn võ bá quan đều không chịu nổi muốn bịt tai.
“Vũ Văn Thận Cẩn tham kiến bệ hạ.” Quái nhân xướng lên, nhưng không quỳ lạy.
“Ta chưa từng xưng đế, chỉ là điện hạ.”
“Có ta ở đây, ngài sẽ nhanh chóng trở thành bệ hạ.”
“Nghe nói ngươi kêu to khắp phố, tự xưng có thể hiến Cửu Châu tam lục cho ta?”
“Đúng.”
“Cuồng đồ, vì sao không quỳ?” Một bên có tướng lĩnh nhịn không được, trách cứ.
Vũ Văn Thận Cẩn quay đầu: “Không quỳ, xin được ban ngồi.”
Mục Như Hàn Giang lắc đầu, “Tất cả bề tôi của ta đều phải hành lễ, ngươi chưa lập chút công lao nào, ta không thể phá lệ cho ngươi.”
Vũ Văn Thận Cẩn xoay người đi luôn.
Vệ sĩ tiến lên muốn cản, Mục Như Hàn Giang vung tay lên: “Để hắn đi đi.”
Vũ Văn Thận Cẩn lại mất nửa ngày lôi hòm ra khỏi cửa, cuối cùng còn đập một cái thật mạnh vào cửa điện, Mục Như Hàn Giang dở khóc dở cười.
Mưu sĩ Liêm Mậu ngồi một bên nói: “Điện hạ, Vũ Văn Thận Cẩn là một cuồng đồ, nhưng vạn nhất có bản lĩnh thật, cũng không thể để rơi vào tay kẻ khác. Người này vừa đi, tất tìm đến Mục Vân Sênh ở Đông Đoan, vẫn nên trừ bỏ.”
Mục Như Hàn Giang xua tay: “Để hắn đi. Thiên hạ của ta, sao có thể lật úp vì một người.”
Vũ Văn Thận Cẩn tới Trung Châu, vẫn kêu to khắp phố như cũ: “Bán một thiên hạ, muốn mua hãy ra giá.”
Trung Châu cũng có người biết kẻ cuồng đồ Vũ Văn Thận Cẩn này, vì vậy liền mang hắn tới trước mặt Mục Vân Sênh.
“Cuồng đồ, vì sao không quỳ!” Vệ sĩ quát.
Vũ Văn Thận Cẩn quay đầu: “Không quỳ, xin được ban ngồi.”
Mục Vân Sênh cười: “Tất cả bề tôi của ta đều đứng, ta không thể phá lệ cho ngươi.”
Chàng đứng lên, đi xuống dưới thềm, “Nhưng ta có thể đứng nghe cao kiến của tiên sinh.”
Vũ Văn Thận Cẩn nhìn Mục Vân Sênh đang tới gần từ trên xuống dưới, như đang quyết định có nên chọn người này hay không, đột nhiên nói bằng giọng sắc bén: “Dọc đường ở những nơi họ Mục Vân cai quản ở Đông Đoan, nghe dân đen nơi phố phường bàn chuyện chính sự, đề cập tên húy của bệ hạ, không hề kính cẩn, thậm chí gọi thẳng tên thật, mà nha lại mắt điếc tai ngơ, tại hạ rất đỗi ngạc nhiên.”
Mục Vân Sênh cười hỏi: “Vậy những nơi họ Mục Như cai quản thì thế nào?”
Vũ Văn Thận Cẩn nói: “Dưới sự cai quản của Mục Như, khi mọi người nói đến Mục Như Hàn Giang, đều chắp tay kính nể, coi là anh hùng đệ nhất thiên hạ, muốn đầu quân báo đáp. Kỵ quân Đạp Hỏa uy vọng cực cao, đi đến đâu người người dàn hàng hoan nghênh đến đấy, phàm quân sĩ ăn uống đi ở, đều miễn trả tiền.”
Mục Vân Sênh hỏi: “Nếu đã vậy, sao tiên sinh lại tới chỗ ta?”
Vũ Văn Thận Cẩn cười to, nói: “Ở Tây Đoan, nếu ta dám nói quân vương không đúng, chỉ sợ bị dân chúng phẫn nộ loạn côn đánh chết tại chỗ. Còn khi đến Đông Đoan, suốt dọc đường chỉ trích tệ nạn, lời nói tất nâng Tây Đoan hạ Đông Đoan, văn nhân đều mỉm cười lắng nghe, quan viên còn muốn dẫn ta tới gặp bệ hạ, nơi đây mới là nơi lương thần báo đáp.”
Vị Bình đế liền hỏi Vũ Văn Thận Cẩn: “Xin hỏi đạo trị quốc thanh minh, cai quản như thế nào?”
Vũ Văn Thận Cẩn nói: “Chỉ mười hai chữ.”
“Mười hai chữ nào?”
“Khẩn nông điền, hưng công phường, thông thương mậu, hành pháp độ.” (khai khẩn đồng ruộng, chấn hưng công xưởng, khơi thông thương mại, thi hành pháp luật)
Mục Vân Sênh lắc đầu: “Đều là lời phù phiếm. Ta hỏi ngươi, tham quan làm sao mà trị?”
Vũ Văn Thận Cẩn nói: “Người do thú hóa thành, luôn có lòng riêng, trong mắt ta tất cả quan lại đều là tham quan.”
Mục Vân Sênh hỏi: “Nói vậy, chẳng phải trên đời không có bất kì viên quan nào khiến ngươi tin tưởng sao?”
Vũ Văn Thận Cẩn nói: “Đúng vậy. Từ xưa dùng quan trị quan, đi giám sát, người giám sát lại cấu kết với tham quan; dùng Ngự sử, Ngự sử cũng thông đồng làm bậy. Ta không tin quan, chỉ tin pháp luật.”
Vị Bình đế cười to: “Pháp luật cũng do người thực thi. Từ xưa đều lập pháp luật, nhưng cũng đều vì người mà phế, ta muốn xem ngươi có thể thi hành pháp chế như thế nào.”
Vũ Văn Thận Cẩn nói: “Ta không tin lương tâm đạo đức, lòng đã thề rằng chỉ tin bảo kiếm công đường, quyền ấn trước án. Thế gian tham hủ hoành hành, chỉ vì chức quyền quá lớn, cùng phạm một tội, có nhẹ có nặng, có giết có miễn, như vậy tự nhiên hối lộ không dứt. Nếu bách tính cũng có thể hành pháp, cũng có thể phán xử, cũng có thể trị quốc, cũng có thể thẩm vấn quan lại, vậy sẽ ra sao?”
Mục Vân Sênh lắc đầu nói: “Điều này chưa từng được nghe.”
Vũ Văn Thận Cẩn mở cái hòm gỗ ra, bên trong đều là sách. Hắn lấy một quyển ra, cúi người thật sâu dâng lên: “Ta nhìn nóng lạnh trên đời, vắt óc suy nghĩ mười năm, soạn ra một bộ luật pháp, mấy ngàn vạn câu. Xin bệ hạ dùng cải cách của ta, ta nguyện máu chảy đầu rơi, đổi lấy Đại Đoan muôn đời thái bình.”
Mục Vân Sênh cầm lấy, mở ra nhìn hồi lâu. Gật gật đầu: “Được.”
“Tạ ơn bệ hạ ban chức Đại Lý tự khanh!” Vũ Văn Thận Cẩn huỵch một tiếng quỳ xuống.
“Không, trước tiên cho ngươi một huyện để thử xem.”
Bởi vậy Vũ Văn Thận Cẩn tới huyện Tùng Phong của Trung Châu, được hoàng đế Vị Bình đặc biệt cho phép tự định luật lệnh trong huyện, tăng “Đại Đoan luật” từ ba trăm mười lăm điều lên một nghìn bảy trăm mười điều, mỗi điều lại bổ sung giải thích rõ ràng. Từ điều lương quân viễn chinh đến tách nhà ở riêng, không phân việc lớn nhỏ, đều quy định phương pháp xử trí, quan viên chiếu luật thi hành. “Đại Đoan tân luật” gồm mấy chục quyển, yêu cầu tất cả quan lại đọc thuộc lòng, thường tổ chức thi, nếu sai một điều, khấu phạt lương bổng. Làm quan viên trong huyện kêu khổ không thôi.
Có hương dân Vương Lão Cát tranh đất với hàng xóm, cáo trạng quan phủ. Trước đó Vương Lão Cát đã mời kẻ đọc sách tra luật điển Đại Đoan, cho rằng tất thắng, nhưng Huyện úy lại phán hàng xóm được đất trên công đường. Vương Lão Cát nổi giận: “Sao ngài không phán theo luật?” Nói sẽ lật lại bản án theo luật điển. Thì ra “Đại Đoan tân luật” quy định: quan viên phải đặt “tân luật” trên án, nếu người thụ thẩm cho rằng quan viên phán sai, có thể yêu cầu lật lại bản án ngay trên công đường.
Huyện úy nổi giận, ra lệnh đánh Vương Lão Cát hai mươi đại bản, hành vi này không đúng với “Đại Đoan tân luật” — trong luật mới có nói: nếu chỉ ngôn ngữ quá giới hạn, không thể phạt nhục hình. Lại vì trong luật mới quy định, Hình tào là dự khuyết đầu tiên cho chức Huyện úy, mọi vụ thẩm án của Huyện úy, Hình tào phải ở bên tham dự; nếu thấy sai mà không tham gia, bị người khác phát hiện, phạt Hình tào trước. Hình tào vừa nhìn đã nghĩ cũng không thể trách ta, bãi đường liền tìm nhân chứng, dâng thư hạch tội. Vì vậy Huyện úy này trở thành người đầu tiên bị bãi miễn sau khi thực thi luật mới.
Huyện Tùng Phong vốn có chút loạn nghèo, hương dân mỗi ngày ẩu đả gây rối, áp được bên này thì bên kia lại nổi lên. Vũ Văn Thận Cẩn ra lệnh cho cường hào đưa địa tô cho lưu dân, sai người tuyên đọc luật mới cho người không biết chữ nghe, mỗi thôn lập một quan văn chuyên môn phụ trách giúp người đi kiện theo luật. Vì vậy sau này thôn dân đều học khôn ra, trước đây chuyện gì cũng phải động nắm tay, hiện tại chuyện gì cũng muốn đi kiện. Huyện nha chật ních người, vì vậy Vũ Văn Thận Cẩn lập ở mỗi thôn một công đường, dạy thôn dân phán quyết theo luật. Nếu phát hiện chỗ sơ hở bất công trong luật pháp, tu bổ ngay trong đêm, ngày hôm sau sẽ thông báo chỗ sửa chữa cho toàn huyện.
Vũ Văn Thận Cẩn cai quản huyện Tùng Phong nửa năm, dân phong đại biến, danh tiếng cực cao. Vì vậy Mục Vân Sênh hạ lệnh, điều Vũ Văn Thận Cẩn nhậm chức Ngự sử trung thừa, thi hành luật mới trên toàn Trung Châu.
Luật mới vừa được thi hành, do quy định phàm là người tố cáo lật đổ quan lại, dân thường có thể được trọng thưởng, người có công danh có thể lên chức, nhất thời tấu chương của quan viên các nơi ùn ùn kéo đến, thật giả khó phân biệt. Trong đó phân nửa là mọi người vạch tội lẫn nhau, nửa còn lại là hạch tội cùng một người, đó chính là Vũ Văn Thận Cẩn một bước lên trời. Chẳng hạn khi hắn còn ở Tây Đoan đã hiến kế cho Mục Như Hàn Giang kích động dân chúng Đông Đoan mưu phản, sau khi tới Đông Đoan việc đầu tiên là dạo chơi ở thanh lâu lớn nhất trong phường trăng gió ở thành Thiên Khải, những chuyện loại này đều bị người ta bới ra.
Mục Vân Sênh cầm “tân luật” lên tra: kẻ quy phục vốn là người của nước địch, miễn tội. Không phải quan viên ra vào những chốn ăn chơi kinh doanh công khai, không truy cứu. Thì ra khi soạn pháp điển vị này đã sớm tính toán cả rồi.
Vị Bình đế Mục Vân Sênh mỗi ngày lên triều, đều có vài xe tấu chương quan viên vạch tội lẫn nhau được chuyển tới, ầm ầm đổ tới trên đại điện, chất đống đến mức các quan viên chẳng còn chỗ đặt chân. Mục Vân Sênh ngày ngày xem bát quái quan viên các nơi báo lên, bản thân xem không hết liền chia cho bách quan xem, bách quan xem không hết còn chia cho nội thị và cung nữ xem. Vì vậy đội cẩu tử đời sau đều tôn Vũ Văn Thận Cẩn làm tổ sư gia.
Thang Thừa Ân là nguyên lão ba triều Đại Đoan, đã làm quan từ thời đại Nghị đế ông của Vị Bình đế. Ông phẫn nộ dâng sớ, lên án mạnh mẽ Vũ Văn Thận Cẩn là gián điệp Tây Đoan phái tới, thi hành pháp lệnh lung tung, mục đích chính là muốn hủy hoại Đông Đoan. Nếu dựa theo cách làm của hắn, thiên hạ chẳng có viên quan nào trong sạch, người người bất an, ai còn dám làm quan, ai còn dám quản sự?
Vị Bình đế chuyển tấm sớ này cho bách quan cùng xem, Vũ Văn Thận Cẩn đêm đó trở về viết thiếp trả lời, con người ta cái gì cũng sợ, nhưng lại không sợ thiên hạ tìm không ra người muốn làm quan. Không tin lão cứ nhường chức quan đi, ngày hôm sau ta sẽ tìm được một ngàn người muốn ngồi lên vị trí của lão, trong đó tất có một trăm người giỏi hơn lão.
Thang Thừa Ân tức gần chết, hôm sau lên triều mắng chửi Vũ Văn Thận Cẩn, vung quải trượng muốn đánh chết hắn. Bách quan chia làm hai phái đánh nhau, đến mức răng rơi đầy đất. Vị Bình đế cũng không tức giận, không phạt ai cả, hạ lệnh sau này muốn lên triều đánh nhau thì mang theo gối, có thể ném nhau, không cho dùng răng cắn.
Việc này truyền tới Tây Đoan, trở thành trò hề. Dũng sĩ vệ tướng quân Lang Sĩ Hiệu nói với Mục Như Hàn Giang: “Mục Vân Sênh quả nhiên là hạng người ngu xuẩn, đâu ra kiểu trị quốc như vậy, hiện tại quan viên Đông Đoan một mảnh hỗn loạn, chính là cơ hội xuất binh của chúng ta.”
Gián nghị đại phu Liêm Mậu lại nói: “Không thể. Hiện tại Đông Đoan bắt đầu cải cách, nhìn có vẻ hỗn loạn, nhưng chỉ vì trước đó không có ai cai trị, quan viên ngu muội vô năng. Vũ Văn Thận Cẩn vừa đến, như sói làm bầy cừu kinh sợ, tất cả cừu đều liều mạng chạy trốn, bề ngoài thì loạn, thật ra kẻ ngủ gật đã tỉnh, chúng ta đã mất thời cơ. Lúc trước Vũ Văn Thận Cẩn tới hiến quốc sách, chúng ta cho rằng hắn chỉ là một tên cuồng đồ, hiện tại xem ra là sai rồi. Huống hồ Đông Đoan chỉ cái cách chính trị, quân đội vẫn nghiêm chỉnh, Cô Tùng Trực cũng là danh tướng đương thời. Có hai người đó, chúng ta không nắm chắc cơ hội thắng.”
Lang Sĩ Hiệu nói: “Châu quận Đông Đoan nhiều hơn Tây Đoan, nếu ngươi nói Vũ Văn Thận Cẩn là một lương thần, lúc này không có cơ hội, chờ sau này hắn hoàn thành cải cách, chẳng phải càng không có cơ hội sao?”
Mục Như Hàn Giang chỉ trầm mặc không nói.